Inleiding
De jury van het Steenbergen Stipendium 2019, de prijs voor fotografietalent in Nederland, heeft vijf afstudeerprojecten van studenten aan kunstacademies genomineerd. Voor de selectie hanteerde de jury, naast de fotografische kwaliteit, de mate waarin het werk reflecteert op de wereld om ons heen als belangrijk selectiecriterium. ‘Fotografen omarmen nog steeds bewegend beeld, toch hebben wij dit jaar overwegend voor fotoseries gekozen. Hier zagen wij voornamelijk het experiment, liefde voor oude technieken en nieuwsgierigheid naar onderwerpen buiten de directe wereld van de student’, aldus juryvoorzitter Merel Bem.
WINNAAR 2019
Viktor Naumovski
Jesper Boot – eervolle vermelding
GENOMINEERDEN 2019
Jesper Boot (HKU)
Enrico Garzaro (Rietveld)
Viktor Naumovski (KABK)
Mafalda Rakoš (KABK)
Sophie Wurnig (Rietveld)
JURY 2019
Merel Bem
Teun van der Heijden
Henk Wildschut
Download het juryrapport.
TENTOONSTELLING
15.11.2019 – 09.02.2020
Nederlands Fotomuseum
Jesper Boot (HKU)
Power
Hoe ziet macht eruit? Voor zijn project Power deed Jesper Boot onderzoek naar foto’s van politieke figuren en de clichématige, nogal geestdodende manier waarop zij door de media doorgaans in beeld worden gebracht. Denk aan slecht belichte mannen en vrouwen in saaie pakken achter tafels met microfoons, met op de achtergrond internationale vlaggen of het logo van de EU, of lopend door lange gangen, van de ene vergadering naar de andere, dikke dossiers onder de arm. Iedereen heeft meteen een paar oervoorbeelden in zijn hoofd. Boot ontleedde de beeldtaal tot in de puntjes en probeerde haar vervolgens zelf te creëren. Saai? In de verste verte niet.
Wat een lol moet Boot gehad hebben in het nabootsen van dit soort persbeelden. Zo toverde hij met zo goedkoop mogelijke middelen zijn ouderlijk huis om tot lullig conferentiecentrum. Boot verbeeldt de politiek als een groot theater. Daarvoor hoefde hij niet eens zo ver te kijken. Maar hij moest die gekke wereld eerst op een subtiele manier namaken, voordat wij konden zien hoe archetypisch zij is.

Enrico Garzaro (Rietveld)
Life Long Camera
Vanuit het verlangen om elke dag van zijn leven, of nee: zijn héle leven, vast te leggen in één enkele analoge opname stortte Enrico Garzaro zich op het vervaardigen van verschillende soorten camera’s. De installaties die Garzaro bouwt zijn prachtig, maar ze zijn ook inhoudelijk; ze gáán ergens over. De zelfgebouwde camera’s staan er niet slechts voor het esthetisch genoegen van de kijker, ze werken ook echt. In dit geval legden ze de duur van Garzaro’s eindexamenexpositie vast. Zo creëerden ze beeld waarmee de fotograaf na afloop weer aan de slag kan. Zijn fascinatie voor het vangen van de tijd is geen kortstondige bevlieging, maar een gedrevenheid die zijn werk tot in het diepst bepaalt en voortstuwt.

Viktor Naumovski (KABK)
Standing in the Sun
Met Standing in the Sun heeft Viktor Naumovski zijn publiek vanaf het allereerste moment bij de kladden. De korte film (ca. tien minuten), een surrealistisch coming-of-age-verhaal over een Noord-Macedonische jongen en zijn familie tegen de achtergrond van een naoorlogs, uitgebeend Skopje, is een regelrechte knal voor de kop. Het is bijna niet te geloven dat een student, iemand bovendien die zonder de aanwezigheid van kunst opgroeide, werk aflevert dat zo overtuigend is, en zo onbetwistbaar authentiek.
Naumovski schreef het script met zijn vrienden en familieleden in het achterhoofd. Zij vertolken de verschillende karakters in de film, en namen hun eigen ideeën en persoonlijkheden mee, waardoor ze nergens verworden tot clichés. Ze gedragen zich onbeschaamd en vrij; blijkbaar is Naumovski behalve een getalenteerde beeldenmaker ook een geloofwaardige regisseur.

Mafalda Rakoš (KABK)
A Story to Tell. Or: Regarding Male Eating Disorders
Dat ook mannen anorexia kunnen krijgen, is misschien wel bekend, maar is zelden een onderwerp. Mafalda Rakoš, die als jonge vrouw zelf ooit aan de ziekte leed, was nieuwsgierig naar de verhalen vanuit het mannelijke perspectief, en pakte het meteen groots aan. Ze vond elf mannen die ze niet alleen mocht volgen en fotograferen; ook vroeg zij hen tekeningen te maken van hoe ze zich voelen. Dankzij haar krijgen wij daarvan een beeld, dat recht doet aan de belevingswereld van de mannen, maar ook een prachtig fotografische vertaling is van hoe zij hun ziekte beleven.
De publicatie die ze maakte is zeer indrukwekkend. Haar foto’s (mooie portretten, close-ups van lichamen, reportagebeelden van het dagelijks leven) worden afgewisseld met rauwe tekeningen uit de innerlijke wereld van mensen voor wie het eigen lichaam de vijand is geworden.

Sophie Wurnig (Rietveld)
Am Land ist die Welt noch in Ordnung
Nationalisme, rechts-extremisme, feminisme, religie, cultuurkritiek – je zou ook gewoon één onderwerp kunnen kiezen voor je eindexamenproject. Zo niet Sophie Wurnig uit Oostenrijk. In haar serie Am Land ist die Welt noch in Ordnung behandelt zij die ingewikkelde thema’s lekker allemaal tegelijk. Dat is een risico, en je zou ook best kunnen beweren dat niet elk onderwerp even goed uit de verf komt, maar Wurnigs fotografische stijl is zo aantrekkelijk en haar lef is zo groot, dat ze ermee wegkomt. En hoe.
Door haar ogen kijken we naar haar geboorteland. Dat Oostenrijk prachtige vergezichten, frisse berglandschappen en spiegelende meren kent, en gezien wordt als een land van traditie en nostalgie – vertel haar wat. Het zijn clichés, maar ze zitten uiteraard in haar wezen verankerd. Maar er is een punt waarop de idylle verandert in verstikking, waarop traditie en nostalgie overgaan in een vorm van radicale vaderlandsliefde die anderen buitensluit. Waarschijnlijk moest Wurnig weggaan en weer terugkomen om die kenteringen te kunnen zien. En nu vraagt ze zich middels haar fotografie af: waar in dit huidige Oostenrijk is míjn plek eigenlijk?
