Inleiding
Op 17 oktober is het Steenbergen Stipendium 2018 toegekend aan Daniël Siegersma (Nederland, 1993) van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. Voor zijn fotografisch afstudeerproject Anorak verdiepte Siegersma zich als een betrokken antropoloog over de tradities en gebruiken van zijn geboortegrond Twente. Hij ontvangt van Stichting Steenbergen een stimuleringsprijs van 5000 euro. De publieksprijs is uitgereikt aan Renée Hilhorst met het project Negerzoenen in Frankrijk. Het werk van de winnaars en genomineerden is nog tot en met 13 januari 2019 te zien.
De jury, bestaande uit Merel Bem (juryvoorzitter, kunstcriticus en schrijver), Henk Wildschut (fotograaf) en Teun van der Heijden (fotoboekontwerper), heeft unaniem gekozen voor Daniel Siegersma als winnaar van het Steenbergen Stipendium 2018. In het rapport oordeelt de jury: “Zijn presentatie is volledig in balans; alles klopt en elk onderdeel versterkt het andere. Siegersma toont zich niet alleen een fotograaf die het medium tot in de puntjes beheerst, hij begrijpt ook wat er leeft in de fotografie van vandaag. Een film, een attribuut, een boek – dat alles nam hij op in zijn presentatie, maar zonder de regie uit handen te geven of de controle over zijn installatie te verliezen. De extra onderdelen bekrachtigen juist zijn foto’s en dragen stuk voor stuk bij aan de kern van het verhaal dat hij wil vertellen.”
WINNAAR 2018
Daniël Siegersma
GENOMINEERDEN 2018
Daniël Siegersma (KABK)
Eliza Bordeaux (Willem de Kooning)
Theresa Büchner (Rietveld)
Renée Hilhorst (HKU)
Nadeshda Titova (KABK)
JURY 2018
Merel Bem
Teun van der Heijden
Henk Wildschut
Download het juryrapport.
TENTOONSTELLING
15.09.2018 – 13.01.2019
Nederlands Fotomuseum
Eliza Bordeaux (Willem de Kooning)
Viering van Ontkenning of het Onbestemd Exotische
Eliza Bordeaux is een van de bijna twee miljoen Nederlanders met wortels in Nederlands-Indië. Maar wat betekent dat? Op zoek naar haar verleden bezocht ze diverse Kumpulans, nostalgische Indische feesten waar wordt gedanst en zoete herinneringen worden opgehaald. Een bezoek aan de Kumpulan lijkt het perfecte avondje uit. Maar in de fotografische installatie van Bordeaux is de confetti grijs als een onweerslucht en staat de plastic potpalm een beetje lullig in de hoek.
Valt er wel zo veel te vieren, vraagt Bordeaux zich af. Waarom wordt er wel stilgestaan bij belangrijke gebeurtenissen uit de koloniale geschiedenis, maar staat bijna niemand stil bij de impact die het koloniale verleden, de verhuizing naar ‘moederland’ Nederland en de zogenaamd vlekkeloze integratie hadden? Met haar open en speelse aanpak wijst Bordeaux geen schuldigen aan, maar verbaast ze zich over de Nederlandse onwetendheid over de Nederlands-Indische geschiedenis én over het vermogen van de generatie van haar vader om pijn en verdriet te negeren.
Theresa Büchner (Rietveld)
Demolding a Daughter
Een moeder en een dochter, en hoe een vanzelfsprekende relatie ook een van de meest ingewikkeldste kan zijn – daarover gaat de film van Theresa Büchner. Demolding a Daughter vertelt summier en geraffineerd het verhaal van een vrouw die haar leven wilde wijden aan de beeldhouwkunst en toen een dochter kreeg. Was hier sprake van opoffering? Had ze niet liever haar leven gegeven aan de kunst?
In trefzekere, langzaam gefilmde beelden presenteert Büchner een halfduistere binnenruimte, die intiem is en tegelijk bol staat van de spanning, precies zoals een moeder-dochterverhouding kan zijn. Niets is wat het lijkt in deze film. De kijker blijft met vragen achter. Wat gebeurde hier precies? Hoe goed ken je degenen die het dichtstbij staan eigenlijk? En wie zegt dat jouw kijk op de ander de juiste is?
Renée Hilhorst (HKU)
Negerzoenen in Frankrijk
Negerzoenen in Frankrijk is een liefdevol en eerlijk familieportret, gemaakt door iemand die vanuit verbazing en milde irritatie kijkt naar de mensen om zich heen. Hilhorst filmde haar familieleden in en rond het huis in Midden-Frankrijk waar haar grootouders jaren geleden naartoe emigreerden. Fragmenten uit zowel oude familiefilms als hedendaags materiaal toont een gelukkige familie waarin alles koek en ei lijkt. Tegelijkertijd wordt langzaam duidelijk dat hier nog een verhaal wordt verteld: dat van alledaags racisme en hoe diep dat zit.
Hilhorst stelt kritische vragen, interviewt haar familieleden over ‘buitenlanders’ en brengt hen op een milde en respectvolle, maar ook snoeiharde manier in beeld. Door het onderwerp niet te kapen en door niet keihard haar punt te willen maken, komt de boodschap des te harder binnen en ontsnapt ook de kijker niet aan de gedachte: Oja, zoiets zou mijn eigen oma ook kunnen zeggen, en hoe reageer ík dan eigenlijk?
Daniël Siegersma (KABK)
Anorak
Voor Anorak verdiepte Daniël Siegersma zich als een betrokken antropoloog over de tradities en gebruiken van zijn geboortegrond Twente. Van huis uit kent hij die tradities niet, als kind hoorde hij niet bij de jongens die jaarlijks grote brandstapels in de hens mochten steken. Hij keek ernaar, maar kon er nooit helemaal bij komen.
Met dit project bleek Siegersma in staat om een klassiek reportageonderwerp om te buigen naar een metaforische verbeelding over grote veranderingen in de maatschappij, over de steeds grotere verschillen tussen stad en platteland en het langzaam verdwijnen van plaatselijke gebruiken. Soms is het bijna niet voor te stellen dat Siegersma’s foto’s uit Nederland komen. Dit– de paasvuren, het klootschieten, het oogstfeest – is Nederland, maar is dat wel zo? Wat weet de meerderheid van dit land nou helemaal van die streekgebonden tradities? Gelukkig mogen we er door de ogen van Daniël Siegersma naar kijken.
Nadezhda Titova (KABK)
Ro’dina
Ro’dina laat zien wat er gebeurt wanneer de plek waar je vandaan komt en de mensen van wie je houdt niet langer je eigen politieke idealen en ideeën weerspiegelen. Titova verliet Rusland en met de afstand werd ook de kritiek op haar vaderland groter. Het veranderde met name de relatie met haar lieve, grappige, koppige en nationalistische moeder, en zorgde voor een gespleten identiteit.
In een korte film, gepresenteerd op twee schermen, plaatst Titova de warme intimiteit van thuis tegenover grote, massale bewegingen, zoals Russische parades, en de wat subtielere vormen van vaderlandsliefde, zoals de TV-zender die de hele dag nationalistische muziek uitzendt. De voice-over draagt een betoverend gedicht voor. Naast de film maakte Titova ook een fotoboek, waaruit dezelfde intimiteit en twijfel spreken.